در سحرگاه پانزدهم خرداد سال ۱۳۴۲، دژخیمان رژیم ستم شاهی به خانه امام خمینی رحمة الله یورش بردند. آنها امام را که سه روز پیش از آن، به مناسبت عاشورای حسینی در مدرسه فیضیه، در سخنان کوبنده ای، از جنایات شاه و اربابان آمریکایی و اسرائیلی او پرده برداشته بود، دستگیر و دور از چشم مردم، به زندانی در تهران منتقل کردند.

هنوز چند ساعتی از این حادثه نگذشته بود که خیابان های شهر قم، زیرپای مردان و زنان انقلابی که در اعتراض به رژیم شاه و حمایت از رهبرشان فریاد برآورده بودند به لرزه درآمد. این صحنه، درآن روز در تهران و چند شهر دیگر نیز به وجود آمد و بدین ترتیب، مردم ایران با این قیام گسترده، نشان دادند که خواستار برقراری حکومت اسلامی و پایان دادن به رژیم ستمشاهی هستند.

قیام پانزدهم خرداد قم

پس از انتشار خبر دستگیری امام (ره) در پانزدهم خرداد ۱۳۴۲، بسیاری از مردم قم، به منزل ایشان رفتند و به اتفاق فرزندشان، حاج آقا مصطفی، در حدود ساعت شش بامداد، به سمت حرم مطهر حضرت معصومه (س) حرکت کردند.

پس از مدتی، صحن مطهر و خیابان های اطراف، لبریز از جمعیتی شد که شعار" یا مرگ یا خمینی" را با هیجان شدیدی تکرار می کردند. در همان زمان، علما و مراجع وقت هم با صدور بیانیه هایی، خواستار آزادی فوری حضرت امام (ره) شدند. در حدود ساعت ده صبح، با ورود نیروهای مسلّح برای تقویت نیروهای شهربانی قم،
تیراندازی و رگبار مسلسل ها شروع شد و تعداد زیادی از مردم زخمی شده یا به شهادت رسیدند. شدّت تیراندازی به حدّی بود که امکان انتقال زخمی ها و اجساد شهیدان نبود و این کشتار، تا ساعت پنج عصر ادامه یافت.

حمام خون در تهران

ویژه نامه 15 خرداد 1342

متن کامل سخنرانی امام در سیزده خرداد 1342
نقش روحانیت در قیام پانزده خرداد
پژوهشگر: فریبا جعفری
وقتی امام توبه روحانیت را شکست- شرح کوتاه 15 خرداد و نکاتی درباره آن
پژوهشگر: رسول جعفریان
واقعه 15 خرداد از منظر سپهبد مبصّر
خاطرات محسن رفیق دوست از 15 خرداد 1342
تجلی اراده مردم- مروری بر قیام خونین ۱۵ خرداد
ابراهیم فخاری، پدیده ای شگفت در قیام پانزده خرداد قم
ده سال تا پانزدهم خرداد
 
امام خمینی از بازداشت تا آزادی

گزارش سندی 15 خرداد 1342
 
قیام پانزده خرداد به روایت اسناد

پژوهشگر: محمدرضا تمری

گزارش تصویری

قیام پانزده خرداد به روایت تصویر

بازتاب داخلي و خارجي قيام 15 خرداد

مقاله حاضر مروري كوتاه بر واكنش شاه، دولت، احزاب و جمعيتهاي سياسي كشور و مطبوعات داخلي و خارجي سال 1342 راجع به قيام 15 خرداد است.

الف ـ واكنش شاه و دولت
شاه در روز 17 خرداد، دو روز پس از قيام خونين پانزده خرداد، در سخناني گفت: «بايد به شما بگويم كه متأسفانه چه كساني بساط 15 خرداد را به راه انداختند، كما اينكه در ميان كساني كه زخمي شده‌ اند يا دستگير شده‌اند خيلي از آنها مي‌گفتند كه ما چكار كنيم؟ 25 ريال پول داده‌اند و مي‌گفتند در كوچه‌ها بدويد و بگوئيد زنده باد فلاني (خميني. م) حالا مي‌دانيم اين وجوه از كجا رسيده است و به شما ملت ايران به زودي جزئيات گفته خواهد شد. فقط اين موضوع اولاً از لحاظ ايرانيت يك ايراني كه پول خارجي را بگيرد و بر ضد جامعه خودش اقدام كند، اين را چه مي‌شود گفت؟ و دوم يك نفر شيعه پول بگيرد از يك نفر مسلمان غيرشيعه (منظور جمال عبدالناصر است. م) اين چيست؟ و اين خونهايي كه در روز 15 خرداد ريخته شد به گردن كيست؟ كي مسئول اين خونهاست؟... و بايد بگويم كه كساني كه بساط پانزدهم خرداد را به راه انداخته و باعث ريخته شدن خون‌ها شده‌اند بزودي به سزاي اعمال خودشان خواهند رسيد...» (1)
همچنين در كتاب خود (و يا منسوب به او) به نام انقلاب سفيد راجع به قيام ...

قیام 15 خرداد

كتاب‌شناسي قيام 15 خرداد

صبح روز ۱۵ خرداد ماموران نيروي انتظامي در قم به منزل خميني رفتند و او را دستگير كرده و به تهران به باشگاه افسران آوردند. در تهران از ساعت ۹ صبح خبر بازداشت خميني پخش شد.

پانزده خرداد ۱۳۴۲ مجموعه وقايعي است كه در پي بازداشت روح‌الله خميني در انتقاد به لايحه ي انجمن هاي ايالتي وولايتي منجر به تظاهرات در تهران و قم عليه دولت اسدالله علم شد. تظاهرات به زد و خورد خونين بين ماموران شهرباني و تظاهركنندگان تغيير يافت.